ÇANAKKALE SAVAŞLARI SÜRECİNDE TÜRK BASINI

Ahmet ESENKAYA

Türk basın hayatı, 1 Kasım 1831'de devletin resmî yayın organı olan Takvim-i Vakayi ile başlar. Ardından yarı resmî Ceride-i Havadis (1840), Şinasi'nin Tercüman-ı Ahval'i (1860) ile Şinasi'nin Tasvir-i Efkâr'ı (1862) birbirini takip eder. Bu gazetelerin peşinden Mecmua-i Fünun, Mecmua-i Askeriye v.b. gibi dergiler devreye girerler.

Yayın hayatı canlanınca, 1864'te devlet eliyle basın-yayın işlerinin düzene konması lüzumu ortaya çıkar. Gelişmeler Matbuat Nizamnameleri ile Matbuat Müdürlüğü gibi hukukî ve idarî oluşumları doğurur. Yönetim ile basın arasındaki anlaşmazlıklar-zıtlaşmalar, sansür adı verilen yasaklayıcı girişimlerle çok büyük oranda yönetimin lehine sonuçlanır.

II. Meşrutiyet'le beraber her alanda olduğu gibi basın alanında da büyük gelişmeler yaşanır. Pek çok gazete ve dergi yayın hayatına katılır. Fakat bütün bu olumlu gelişmeler İttihat-Terakki yönetiminin devreye girmesiyle bir hayli frenlenir. Neticede I. Dünya Savaşı'na katılımla beraber 1914-1915 yıllarında basın tamamen İttihat-Terakki hükümetinin denetimi altına girer…